PAH TEDAVİSİ

Erken evredeki hastalarda öncelikli olarak koruyucu tedavi uygulanır. Hipertansiyon, kan yağı ve şeker hastalığının kontrol altına alınması gerekir. Hastaların önemli bir bölümünde kanda kolesterol düzeyleri yükselmiş bulunur. Bunu normale yaklaştırmak için özellikle beslenmeye dikkat edilmelidir. Ancak diyetteki düzenlemelere ek olarak ilaç tedavisi hemen daima gerekir. Bu amaçla kullanılan ilaçların bazılar kolesterolü düşürücü etkilerinin dışında damar hastalıklarının ilerlemesini ve kötüleşmesini de azaltıcı etkileri olduğu bilinmektedir.

Tedavinin en önemli basamağını hayat tarzındaki bazı değişiklikler oluşturur. Bunların en önemlileri sigaranın bırakılması, kilo verme, gıdada ve yeme tarzındaki değişiklikler ve egzersizdir. Bu değişiklikler hastalık belirlenir belirlenmez başlanır ve hayat boyu devam edilir. Bu değişikliklerin olumlu etkileri en az 6 ay sonra hissedilir.

Sigaranın bırakılması ve sigara içilen ortamlarda bulunulmaması (pasif içicilik) en önemli değişiklikler olup diğer tedavi yöntemlerinin etkili olabilmesi için mutlaka gereklidir. Sigaraya devam ediyorken yapılan diğer tedavilerin pek bir etkisi olmayacaktır.

Pasif ve hareketsiz hayattan daha aktif ve düzenli egzersiz yalpan bir hayata geçiş damar hastalıklarının tedavisinde önem taşır. Günlük düzenli olarak 1–2 saat yapılacak yürüme egzersiz yandaş damarların gelişimini artırır. Egzersizin etkisi 1–2 ay içinde görülmeye başlar.

Bu tedavilere ek olarak pıhtı oluşumunu ve ani gelişecek kalp ve damar sorunlarını engellemek için aspirin ve klopidogrel gibi kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır. Hastaların durumuna göre pentoksifilin veya Ca kanal blokörü kullanılır. Yürüme ile ağrısı olan hastaların yüzde 75’inde koruyucu tedavi ile şikayetler geriler.

Öte yandan yürüme mesafesini artırmak için etkinliği kanıtlanmış en önemli ilaç silostazol dur. Silostazol günde iki kez 3-6 ay uygulandığında ağrısız yürüme mesafesini iki kattan fazla artırabilir.

Balon / Stent Tedavisi

Önemli bir hasta grubunda ilaç ve yaşam şekli değişikliği tedavide yeterli olmaz. Özellikle 100 metreden kısa mesafe yürümekle ağrısı olan, istirahat ağrısı olan, etkilenen bacakta iyileşmeyen yara ve gangren bulunan hastalarda girişimsel tedavi yöntemleri gerekir.

Bu durumlarda ilk tercih anjiografi laboratuarında hastanın damar sisteminin görüntülenmesini takiben daralmış yada tıkalı olan bölgeye balon ile genişletmeyi takiben genellikle damar içi stent(çelik kafes) yerleştirilmesidir.

Hasta olan damarın lokalizasyonu ve çapı karar vermemizde en önemli faktörlerdir. Eğer hasta bu işlemden fayda görmeyecekse ya da birçok damarda daralma veya tıkanma meydana gelmişse cerrahi tedavi planlanır.

Cerrahi Tedavi (Ameliyat):

Cerrahi yöntem bypass ameliyatıdır. Burada hastanın kendi toplardamarı (safen veni) ya da sentetik greftler (dacron ya da PTFE greft) bypass materyali olarak kullanılır. Tercih, hastanın yaşı, hastalığının yaygınlığı, ileride kalp ameliyatı gerekip gerekmeyeceği gibi konular göz önünde bulundurularak yapılır.

Hasta cerrahi sonrasında genellikle 2-3 saat, nadiren bir gün kalp damar cerrahisi yoğun bakımında kalır. Ameliyatla ve genel durumuyla ilgili herhangi bir problem yok ise, servisteki odasına alınır ve 5-7 gün içerisinde istirahatına devam etmek üzere gerekli önerilerle evine gönderilir.

Bütün bu tedavi yöntemlerinin başarısız kaldığı durumlarda ise son çare kangrenleşmiş ya da canlılığını yitirmiş olan dokunun kesilmesi (amputasyon) dir. Bununla beraber günümüzde amputasyonların yüzde 90 nı sadece ayak parmaklarının kesilmesi ile sınırlı olabilmektedir

Ameliyat Sonrası Takip ve Tedavi

Kullanılan greftlerin 5 yıllık açıklık oranı ortalama yüzde 60-70 oranında olup bu süreci hastanın kan sulandırıcı tedavisine uyumu ve yandaş hastalıkların tedavisi (hiperansiyon, kolesterol yüksekliği, diyabet) etkilemektedir.

Ameliyat sonrası hastaların kan sulandırıcı almaları gerekmektedir. Genellikle damar grefti kulanılanlarda tek doz 300 mg aspirin almaları yeterli olmaktadır. Sentetik greft kullanılan hastalarda ise INR değerini 2’nin üzerinde tutacak şekilde Warfarin kullanımı daha uygundur.